Borsada Alınıp Satılan Enstrümanlar
Borsa Nedir?
Borsa taşınır değerlerin belirli kurallar içinde alım satım işleminin yapıldığı ortamlardır. Her türlü varlığın borsası olur ancak günlük kullanımda bu terim menkul kıymetler borsasını ifade eder. İstanbul Menkul kıymetler borsası bu konuda yetkilendirilmiş Türkiye’de ki tek kurumdur. Borsa arz ve talebe göre komisyoncunun aracılığı ile piyasa koşullarına göre işler ve fiyatlanır.
Borsada her türlü varlık alınıp satılır. Borsada alınıp satılan varlıklar reel varlıklar ve finansal varlıklar olmak üzere ikiye ayırırız. Reel varlıkların alınıp satıldığı borsalara ticaret borsaları ve vadeli işlem borsaları denilmektedir. Finansal varlıkların alınıp satıldığı borsalara da menkul kıymetler borsası denir.
Ülkemizde borsa genelde hisse senetleri ile anılır. Bunun denedi borsa binalarının hisse senetlerinin el değiştirmeye başlayınca kurulmasındandır. Hâlbuki ki ilk borsa emtia ile yapılmıştır. Pazar ve panayırlarla yapılan bu işlemler sayesinde enflasyonla mücadele sağlanmıştır.
Borsada Alınıp Satılan Enstrümanlar
Borsada yapılan yatırım araçları emtialar, kıymetli evraklar türev araçları, dövizler olarak sınıflandırabiliriz. Kıymetli evraklar, hisse senetleri tahvil ve bonolardır. Emtialar, tarım ürünleri sanayi metalleri değerli madenler ve enerji ürünleri olarak sınıflandırılır. Dövizler ise majör paritelerdir. Türev araçlarına gelince vadeli işlemler ile opsiyon sözleşmeleridir.
Kıymetli Evraklar
Borsada işlem gören yatırım araçları arasında en yüksek işlem hacmine sahiptir. Tahvil ve bononun risk korumalı olarak kullanılması, hisse senetlerinin iyi bir kazanç kaynağı olması en büyük etken olarak gösterilebilir.
Hisse Senetleri
Sermaye şirketlerinin ortaklarına, ortaklığını ve paylarını belgelemek için verdikleri evraklardır. Hisse senedi çıkartma yetkisine sahip şirketleri anonim şirketleri sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve özel kanunla kurulmuş kurumlar olarak sayabiliriz. Hisse senetleri sahiplerine bazı haklar ve sorumluluklar getirmektedir. Ancak borsada işlem gören hisse senetlerinde böyle haklar ve sorumluluklar yoktur.
Hisse senetleri nama ve hamiline yazılı hisse senetleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Borsalarda hamiline yazılı hisse senetleri işlem görmektedir. Nama yazılı hisse senetleri borsada işlem görmez.
Hisse senetlerinin borsada işlem görmesi için borsaya kayıt ettirmesi gerekir. Bu kayıt işlemine kote ettirme denilmektedir. Hisse senedi yatırımlarında mantık düşük fiyattan satın alıp fiyat yükselince satarak kar elde etmektir.
Tahvil
Anonim şirketleri veya hazine tarafından bütçe finansmanı ihtiyacını gidermek amacıyla ihraç edilen vadesi bir yıldan fazla olan borçlanma senetleridir.
Tahvillerin satılmasındaki amaç daha ucuza finansman sağlamaktır. Tahvili satın alan fon sağlayıcıdır. Tahvili satın alan kişinin tek hakkı ödediği anaparayı faizi ile birlikte geri almaktır. Her hangi bir şirket ortaklığı hakkı sağlayamaz.
Bono
Vadesi 2 aydan az 1 yıldan fazla olmayan menkul kıymetlerdir. Bonoların kullanım amacı şirketler, devletler, belediyeler vb tarafından hazırlanan projelere finanse etmektir. Bonolarda borçlanma senedidir ama tahvillerden farkı vadeleridir. Devletin bir yıla kadar vadelerle borçlanmasına aracılık eden menkul kıymete hazine bonosu denir. Mantığı siz devlete borç veririsiniz devlette size borçlanma senedir verir. Bono vade sonuna kadar tutulursa da devlete verdiğiniz parayı anapara artı faiz olarak geri alırsınız.
Emtialar
Emtia ticarete konu olan bakı, mısır, pamuk kahve, buğday, petrol, altın, gümüş doğal gaz gibi malların tümüne verilen addır. Bu malların alımının satımının yapıldığı piyasaya emtia borsası denir. Mevsimler, doğal afetler ekonomik faaliyetler arz-talep gibi unsurlar emtia fiyatlarını etkilemektedir. Emtia yatırımı yapmak isteyenler bunlara dikkat ederek yapmaları doğru yatırım yapmalarına yardımcı olacaktır. Yatırımcılar isterlerse fiziki olarak isterlerse fiziki olmayan şekilde emtia yatırımı yapabilirler. Vadeli emtia işlemlerimde yapılabiliyor.
Dövizler
Döviz işlemleri genellikle döviz büroları ve forex piyasası ile yapılmaktadır. Yine de döviz borsalarında alınıp satılabilmektedir. Ülkemizde çoğunlukla Türk lirası ile dolar ve euronun oluşturduğu kurlar takip edilir. Borsada kolayca alım satım yaparak kur farkından kar elde edebilirsiniz. Borsa İstanbul ile vadeli döviz işlemleri de yapılabilmektedir.
Borsa İstanbul da yatırım yapabileceğiniz üç adet vadeli döviz işlem sözleşmesi vardır. Dolar/TL Euro/TL Dolar/Euro Vadeli işlem sözleşmeleri ile birikimlerinizi kolayca değerlendirebilirsiniz. Dövizlerin borsada işlem görmesine rağmen forex piyasasının işlem hacmi ve işlem özellikleri sayesinde yatırımcılar genelde borsa yerine forex piyasasını tercih etmektedir.
Türev Araçları
Futures, forward, swap ve opsiyon işlemlerinin sözleşmesine türev araçları denilmektedir. Değeri başka finansal enstrümanların değerine doğrudan bağlı yatırım araçlarıdır. Örneğin altın hem vadeli hem de spot fiyatı üzerinden işlem görür altın vadeli sözleşmelere türev aracı denir.
Türev araçları, sahibinin el değiştirmesine gerek duymadan varlığın ilgili hak ve sorumluluklarının ticaretine imkânı vermekte. Vadeli işlem sözleşmeli önceden belirlenen fiyat miktar ve nitelikteki yatırım aracını alma ve satma hakkı veren sözleşmelerdir.
Türev araçları spot piyasalarda olan risklerin yönetilmesine ve kaldırılmasına yardımcı olurlar. Gelecekteki fiyat farklılıklarına karşı bugünden alım satım yapılarak risklerden korunma sağlanır.
Tahvil Türleri Nelerdir Yazımı Okumak İçin Tıklayın
